Nếu bạn đang là một doanh nhân, một nhà khởi nghiệp đang muốn bắt đầu công việc kinh doanh của mình thì việc tìm hiểu mô hình Canvas là một điều rất cần thiết. Vậy mô hình Canvas là gì? Bí kíp để lập kế hoạch kinh doanh theo mô hình Canvas là gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu sâu hơn trong bài viết này nhé.
Mô hình Canvas là gì?
Mô hình Canvas có tên gọi tiếng anh là Business Model Canvas, đây là một mô hình kinh doanh được sáng tạo bởi Alexander OstrerWalder và Yves Pigneur. Mô hình này thực sự rất dễ hiểu và hữu ích, do đó, nó được các nhà kinh doanh, đặc biệt là những người khởi nghiệp trẻ áp dụng.
Mục đích của mô hình Canvas là giúp người kinh doanh hiểu các tiêu chí kinh doanh tiềm năng, sau đó hợp nhất chúng lại thành 1 kế hoạch kinh doanh hoàn hảo. Mục đích đó được thể hiện lần lượt qua các tiêu chí mà chúng tôi sẽ nêu dưới đây.
Mô hình kinh doanh Canvas đơn giản và dễ hiểu nên được rất nhiều các doanh nghiệp ưa thích. Bên cạnh đó, các “ông lớn” trên thị trường tại nhiều lĩnh vực khác nhau cũng đã áp dụng mô hình này và đạt được kết quả tích cực như : Mô hình Canvas của Vinamilk, mô hình Canvas của Tiki, …
11 yếu tố của mô hình kinh doanh Canvas
Sau đây, chúng tôi sẽ chia sẻ đến các bạn 11 yếu tố, hay 11 trụ cột để xây dựng mô hinh Canvas bao gồm:
- Phân khúc khách hàng (Customer Segments)
- Giải pháp giá trị (Value Propositions)
- Kênh phân phối (Channels)
- Quan hệ khách hàng (Customer Relationships)
- Dòng doanh thu (Revenue Stream)
- Nguồn lực chính (Key Resources)
- Hoạt động chính (Key Activities)
- Đối tác chính (Key Partnerships)
- Cơ cấu chi phí (Cost Structure)
- Lợi ích xã hội và môi trường (Societal and environmental benefits)
- Chi phí xã hội và môi trường (Societal and environmental costs)
Phân khúc khách hàng (Customer Segments)
Phân khúc khách hàng là việc bạn phân loại khách hàng dựa trên những điều mà sản phẩm hoặc dịch vụ mà bạn có thể đáp ứng. Đấy là một phần rất quan trọng trong việc kinh doanh, bởi nó đảm bảo sản phẩm mà bạn mang tới giải quyết được nhu cầu và mong muốn của khách hàng.
Việc phân khúc khách hàng khác với việc tìm kiếm khách hàng tiềm năng, nó rộng hơn tìm kiếm khách hàng tiềm năng. Tìm kiếm khách hàng tiềm năng là vẽ lên bức chân dung của khách hàng, họ là ai? họ là những người như thế nào? đặc điểm tính cách, tâm lý, thói quen, … ra sao? Từ việc định hình được khách hàng tiềm năng, bạn xác định được nhu cầu chung của họ và đưa ra được loại khách hàng này thuộc thị trường nào. Từ đó có thể tối ưu hơn trong việc xây dựng mô hình canvas.
Như vậy, việc phân khúc khách hàng là tìm ra thị trường kinh doanh mà mình hướng tới dựa trên nhu cầu khách hàng, từ đó đưa ra được kim chỉ nam cho mọi kế hoạch chiến lược, marketing.
Có 5 kiểu thị trường bao gồm:
- Thị trường đại chúng (Mass Market): đây là thị trường mà sản phẩm của họ đáp ứng nhu cầu của hầu như tất cả mọi người, sản phẩm của họ thường là những đồ dùng thiết yếu, sinh hoạt trong cuộc sống hằng ngày. Ví dụ như dầu gội đầu.
- Thị trường ngách (Niche Market): thị trường ngách sẽ có tệp khách hàng cụ thể và nhỏ hơn so với thị trường đại chúng, dựa trên nhu cầu đặc biệt của khách hàng. Ví dụ, hàng xe điện Tesla chuyên sản xuất xe sang dành cho tầng lớp thượng lưu.
- Thị trường phân đoạn (Segmented): Thị trường này chủ yếu dựa trên sự khác biệt nhỏ về nhân khẩu học của khách hàng.
- Thị trường đa dạng (Diversified): Nhắc tới sự đa dạng là nhắc tới sự thay đổi và không có điểm chung. Tức một doanh nghiệp khi kinh doanh trên thị trường đa dạng, sản phẩm của họ cần liên tục thay đổi nhằm đáp ứng nhu cầu khác nhau của khách hàng. Một ví dụ điển hình đó là thị trường điện thoại.
- Thị trường đa chiều (Multi-sided Platform/Market): Thị trường đa chiều phục vụ khách hàng có nhu cầu và quan hệ với nhau. Ví dụ như một trang blog muốn thu hút nhiều nhà quảng cáo thì cần nhiều blogger hoạt động. Phân tích sâu hơn, các nhà quảng cáo tạo ra tiền cho trang blog, trang blog lại chi tiền thuê blogger, hoặc là các nhà quảng cáo cũng có thể thuê blogger quảng cáo, … tất cả đều có mối quan hệ mật thiết với nhau.
>>> Đừng bỏ lỡ: Mô hình BSC trong quản lý và vận hành doanh nghiệp
Giải pháp giá trị (Value Propositions)
Giải pháp giá trị chính là những gì mà sản phẩm/dịch vụ công ty doanh nghiệp đáp ứng được nhu cầu, mong muốn hay thậm chí là sự yêu thích tiềm ẩn của khách hàng. Khách hàng cần gì? Doanh nghiệp bạn có thể đáp ứng được điều gì cho khách hàng?
Nhằm tăng mức độ cạnh tranh trong mô hình kinh doanh Canvas, giải pháp giá trị đòi hỏi sự khác biệt so với đối thủ trên thị trường. Ví dụ, sản phẩm bột giặt của các bạn chỉ đơn thuần là bột giặt làm sạch quần áo. Người tiêu dùng sẽ không có sự hấp dẫn nào để chỉ chọn mua bột giặt của bạn, họ hoàn toàn có thể mua của đối thủ của bạn. Tuy nhiên, khi bột giặt của bạn đáp ứng được nhu cầu làm sạch, thơm lâu mà vẫn an toàn cho da tay, rất có thể người tiêu dùng sẽ quan tâm hơn vì chúng đáp ứng được nhu cầu, mong muốn và sở thích nữa.
Có 2 loại giải pháp giá trị: giá trị định lượng và giá trị định tính. Giá trị định lượng nói đến sự hiệu quả của sản phẩm và dịch vụ, còn giá trị định tính nói đến trải nghiệm khách hàng và công dụng của sản phẩm.
Qua đó, có 11 loại tuyên bố giá trị mà doanh nghiệp có thể cân nhắc:
- Thiết kế bao bì đẹp
- Sản phẩm/dịch vụ hoàn toàn mới
- Hiệu quả khi sử dụng
- Tên tuổi của thương hiệu
- Tối ưu chi phí sản xuất
- Giá bán cạnh tranh
- Hạn chế rủi ro
- Hỗ trợ tốt trong công việc/ cuộc sống
- Dễ tiếp cận và tiện lợi
- Đáp ứng nhanh chóng
Tuyên bố là trị là điều quan trọng vô cùng vì nó chạm vào Insight khách hàng, giải quyết nhu cầu và nỗi đau của khách hàng.
Kênh phân phối (Channels)
Kênh phân phối là điểm trung gian giữa giải pháp giá trị và phân khúc khách hàng, là đầu ra của doanh nghiệp, đẩy sản phẩm đến tay người tiêu dùng.
Kênh phân phối có thể thuộc sở hữu của doanh nghiệp như cửa hàng có sẵn. Hoặc là các kênh phân phối đối tác như đại lý bán lẻ, trung tâm mua sắm, cửa hàng tiện lợi, nền tảng mạng xã hội, … Tùy theo đặc tính sản phẩm và tệp khách hàng hướng tới, bạn cần có kênh phân phối cho phù hợp. Một số doanh nghiệp kết hợp song song 2 loại hình
Để xác định được kênh phân phối hiệu quả nhất cho hoạt động kinh doanh, bạn cần phân tích kênh mà khách hàng mục tiêu tập trung nhiều nhất. Sau đó phân tích SWOT để đánh giá toàn diện từng kênh. Ví dụ, khi bạn bán các sản phẩm sinh hoạt hằng ngày với tần suất tiêu dùng thường xuyên, kênh phân phối của bạn càng nhiều càng tốt, càng phủ sóng thì sẽ càng nhiều người mua. Điều này sẽ giúp bạn dễ dàng hơn khi áp dụng mô hình Canvas trong kinh doanh của mình.
Quan hệ khách hàng (Customer Relationships)
Quan hệ khách hàng là cách mà bạn thu hút khách hàng mới và chăm sóc khách hàng cũ như thế nào. Các kiểu quan hệ khách hàng thường có như:
- Hỗ trợ cá nhân (Personal Assistance): Công ty sẽ có nhân viên tương tác và chăm sóc khách hàng từ trước, trong đến sau khi mua sản phẩm.
- Hỗ trợ cá nhân trọn vẹn (Dedicated Personal Assistant): Gần giống như cách hỗ trợ cá nhân, nhưng ở đây là một người đại diện phục vụ và chịu trách nhiệm cho 1 tệp khách hàng.
- Tự phục vụ (Self-Service): chắc hẳn khi nghe đến tên thì bạn cũng hình dung ra đôi phần. Ở đây, công ty cung cấp một phương tiện nào đó để khách hàng tự phục vụ chính mình.Ví dụ điển hình đó là các cây nước tự động.
- Dịch vụ tự động (Automated Services): Tức là các phản hồi của khách hàng sẽ được lưu lại, nhằm giúp có sự điều chỉnh sản phẩm phù hợp hơn.
- Cộng đồng (Communities): Đây được coi là một xu hướng lên ngôi trong thời buổi hiện nay, khi mà hầu hết các công ty đều chú trọng việc xây dựng hình ảnh qua các nền tảng xã hội như Facebook, Tik Tok, … nhằm tạo ra một cộng đồng những khách hàng tiềm năng và sẽ tiềm năng trong tương lai, ghi nhận phản hồi của các khách hàng đã sử dụng dịch vụ, giải đáp thắc mắc, băn khoăn,..
- Cùng xây dựng (Co-creation): Khách hàng cũng góp phần tham gia vào quá trình xây dựng sản phẩm của công ty.
Tóm lại, dù như thế nào đi chăng nữa, bạn cũng tập trung vào khách hàng trung thành trước, vì họ là nguồn doanh thu ổn định và nếu chăm sóc tốt, họ sẽ giới thiệu thêm những khách hàng mới trong tương lai. Tiếp theo, cần đánh giá đối tượng khách hàng ưu tiên rồi lựa chọn giải pháp quan hệ khách hàng phù hợp khi xây dựng mô hình Canvas.
Dòng doanh thu (Revenue Stream)
Dòng doanh thu đóng một vai trò rất quan trọng trong mô hình kinh doanh Canvas. Để tạo ra dòng doanh thu, doanh nghiệp có thể sử dụng những cách sau:
- Bán quyền sở hữu hàng hóa cho khách hàng, hay là bán hàng
- Tính phí sử dụng sản phẩm,dịch vụ, ví dụ như phí du lịch, đi xe, đi tàu, …
- Phí đăng ký cho sử dụng sản phẩm/ dịch vụ thường xuyên
- Tính tiền cho vay,thuê, lãi. Ví dụ như ngân hàng thương mại tính lãi khi đưa vốn cho doanh nghiệp vay làm ăn.
- Tính phí sử dụng tài sản thuộc tính sở hữu trí tuệ. Ví dụ như các công ty hiện nay phải cài Microsoft Word một cách có bản quyền về sử dụng, nếu bị phát hiện tải bản Crack, doanh nghiệp sẽ bị phạt do vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.
- Tính phí môi giới như các công ty môi giới bất động sản.
- Tính phí quảng cáo.
Có rất nhiều nguồn tạo ra doanh thu trong thời đại hiện nay, trên đó là những nguồn doanh thu có thể tạo ra. Tuy nhiên, cần đảm bảo các nguồn doanh thu của bạn đều là hợp pháp.
Nguồn lực chính (Key Resources)
Theo mô hình Canvas, để khởi nghiệp thì doanh nghiệp cần có 4 yếu tố là nguồn lực chính:
- Nguồn nhân sự
- Nguồn tài chính, hay vốn làm ăn
- Nguồn vật lí, đó là các cơ sở vật chất như văn phòng, bàn ghế, máy tính, …
- Nguồn tri thức đó là kiến thức để khởi nghiệp kinh doanh.
Nếu thiếu một trong 4, kế hoạch kinh doanh của bạn sẽ thất bại. Do đó, cần xem xét 4 yếu tố trên và bổ sung kịp thời trước khi bắt đầu triển khai kế hoạch kinh doanh.
Hoạt động chính (Key Activities)
Hoạt động chính là công việc giúp tạo ra giải pháp giá trị và duy trì hoạt động kinh doanh của tổ chức. Vì thế cần tạo ra sự khác biệt, nhằm gia tăng giá trị sản phẩm và từ đó thu về lợi nhuận. Thông thường sẽ bao gồm 3 hoạt động cơ bản sau: Nền tảng kinh doanh, hoạt động sản xuất, chính sách triển khai
Cụ thể, khi bạn mở trung tâm tiếng anh, hoạt động chính là tuyển sale, cải thiện chất lượng sản phẩm và tìm kiếm, tư vấn cùng chốt khách hàng tiềm năng. Còn khi bạn mở quán cà phê, hoạt động chính là pha chế cà phê ngon.
Với doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm, hạng mục công việc bao gồm nghiên cứu khách hàng, nghiên cứu thị trường, sáng tạo và cải tiến sản phẩm. Với doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ đa nền tảng, hạng mục công việc bao gồm update xu hướng công nghệ, lấp đầy lỗ hổng bảo mật và kiến thức bảo mật. Với doanh nghiệp kinh doanh trên cơ sở hạ tầng, hạng mục công việc bao gồm duy trì và bảo dưỡng hệ thống khi xây dựng nên mô hình Canvas.
Đối tác chính (Key Partnerships)
Đối tác chính là những mối quan hệ doanh nghiệp cần có nhằm giúp việc kinh doanh trở nên thuận lợi. Các đối tác chính có những loại đó là:
- Nhà cung cấp
- Doanh nghiệp liên doanh
- Đối tác liên minh chiến lược
Bạn nên xác định xem mô hình kinh doanh của bạn thì đâu là đối tác chính cần thiết, tương tác nhiều hơn để việc triển khai kế hoạch kinh doanh hiệu quả.
Cơ cấu chi phí (Cost Structure)
Cơ cấu chi phí là khoản tiền doanh nghiệp cần để duy trì mô hình kinh doanh. Theo mô hình Canvas, cơ cấu chi phí bao gồm:
- Chi phí cố định (Fixed Costs): chi phí cố định hay không đổi trong khoảng thời gian dài.
- Chi phí biến động (Variable Costs): chi phí dao động tuy theo tình hình kinh doanh, sản xuất.
- Tính kinh tế theo quy mô (Economies of Scale): giảm chi phí nếu quy mô sản xuất được tăng lên.
- Tính kinh tế theo phạm vi (Economies of Scope): chi phí cắt bớt khi bạn đầu tư vào những gì liên quan đến sản phẩm.
Lợi ích xã hội và môi trường (Societal and environmental benefits)
Lợi ích xã hội và môi trường là những lợi ích bên ngoài mà doanh nghiệp tạo ra cho xã hội và môi trường. Việc xem xét cẩn thận những vấn đề này là rất quan trọng để định vị mình là một doanh nghiệp có tác động tích cực đến môi trường và xã hội. Đây có thể là cách để tạo ra con đường kêu gọi sự hỗ trợ tài chính từ các chính phủ, các nhà tài trợ hoặc các nhà đầu tư có ảnh hưởng.
Chi phí xã hội và môi trường (Societal and environmental costs)
Chi phí xã hội và môi trường khác với chi phí hoạt động của doanh nghiệp. Đây là những chi phí bên ngoài phát sinh từ các hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp có tác động đến môi trường và xã hội. Doanh nghiệp phải tính đến những chi phí tiềm ẩn này khi thiết kế mô hình kinh doanh của mình và giảm thiểu tối đa chúng vì những chi phí này có ý nghĩa về tiền tệ và pháp lý đối với sự bền vững tổng thể của doanh nghiệp.
4 Lợi ích của mô hình kinh doanh Canvas
Không phải tự nhiên mà mô hình kinh doanh Canvas nhận được sự ưa chuộng và áp dụng rộng rãi ngay cả ở những tập đoán lớn. Cùng chúng tôi điểm đến những ưu điểm nổi bật của mô hình này như sau:
- Mang đến một hướng đi rõ ràng: Mô hình Canvas cụ thể hóa những vấn đề cốt lõi khi kinh doanh trên giấy, chúng dễ hiểu và thiết thực nên doanh nghiệp có thể dễ dàng triển khải.
- Nhanh chóng và tiện ích: chỉ với 11 yếu tố, doanh nghiệp có thể lần theo những từ khóa trên để giải quyết bài toán khởi nghiệp cho mình.
- Hiểu được mối quan hệ giữa 11 yếu tố: với mô hình Canvas, việc hiểu được mỗi liên kết giữa 11 yếu tố sẽ giúp bạn đưa ra những giải pháp hay cải tiến mới.
- Lưu thông tiện lợi: Vì tính dễ hiểu, bạn hoàn toàn có thể chia sẻ chúng cho đồng nghiệp và công ty để dễ dàng triển khai.
Xem thêm 11 Bước để tạo kế hoạch kinh doanh Canvas hiệu quả
Tải về mô hình Canvas PDF chi tiết mới nhất
Để có thể dễ dàng hơn trong việc thực hiện mô hình Canvas, sau đây là mẫu Canvas PDF giúp bạn nhanh chóng lên kế hoạch và không tốn thêm nhiều thời gian.
Tải ngay mô hình Canvas PDF mới nhất
Một số ví dụ ứng mô hình Canvas thành công
Bên cạnh việc phân tích mô hình kinh doanh Canvas qua các yếu tố trên, chúng tôi sẽ đưa ra một số ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas ở doanh nghiệp hiện nay:
Sau đây, chúng tôi sẽ đưa ra một số mô hình kinh doanh của các thương hiệu lớn:
Mô hình Canvas của Apple
Apple đã cho ra mắt Ipod nhằm thay đổi việc nghe nhạc của mọi người trên toàn cầu. Song song với đó là ứng dụng Itunes. Với Itunes, Ipod, và các ứng dụng công nghệ hiện đại và cửa hàng online, Apple đã tạo ra một nền công nghiệp âm nhạc trên tai.
Đối chiếu với mô hình Canvas, Apple đã kết hợp liền các yếu tố chính, trụ cột để đưa ra các giải pháp cho ra những thành quả tiêu biểu. Bên cạnh đó, Apple cũng tạo dựng mối quan hệ lâu dài với những nhà cung cấp âm nhạc. Dòng doanh thu đế từ Ipod đã và đang là một áp lực lớn cho đối thủ cạnh tranh hiện tại.
>>> Đừng bỏ lỡ: Phương pháp Kaizen là gì? Lợi ích của phương pháp Kaizen
Mô hình Canvas của Facebook
Xét về mặt đối tác, Facebook có những đối tác cung cấp về mặt nội dung như chương trình TV, nhạc, tin tức. Bên cạnh đó, các hoạt động chính là phát triển nền tảng và là trung tâm quản lý dữ liệu và vận hành. Facebook có những giá trị đó là một nền tảng kết nối bạn bè, khám phá, học tập và thể hiện bản thân, tiếp cận người dùng mục tiêu cũng như tổ chức các cuộc thi.
Mối quan hệ khách hàng của facebook là mạng đồng cấp và mạng chéo. Ngoài ra, phân khúc khách hàng của Facebook nhắm đến những người dùng Internet, nhà quảng cáo và người làm Marketing, cùng các nhà phát triển ứng dụng. Kênh phân phối là web, ứng dụng điện thoại di động, quảng cáo fanpage, facebook, công cụ và phát triển APIs. Về chi phí, chi phí sẽ bao gồm các mảng đó là chi phí trung tâm dữ liệu, quản lý và điều hành, tiếp thị và bán hàng cùng nghiên cứu và phát triển. Luồng doanh thu của Facebook đến từ việc chạy quảng cáo và tải ứng dụng.
Mô hình Canvas của Upwork
Tiếp theo, tôi sẽ giới thiệu đến bạn mô hình Canvas của Upwork. Phân khúc khách hàng của Upwork là những freelancer và nhà tuyển dụng người làm việc, đại lý và công ty lớn nhỏ. Các hoạt động chính của Upwork nâng cấp danh mục đầu tư, tạo điều kiện tuyển dụng và tìm việc cho người Freelancer. Đối tác chính của Upwork là những công ty tuyển dụng nhân sự và người tìm việc làm.
Giá trị của Upwork là nơi kết nối doanh nghiệp và các freelancer trên thế giới. Trong đó, các bên tham gia đều đạt được lợi ích của mình, freelancers tìm được việc và nhà tuyển dụng tuyển được người. Nguồn lực chính của Upwork là nền tảng, trên nền tảng đó, người dùng sẽ quyết định là có nên dùng hay không , khách hàng và người làm việc tự do đã đăng ký.
Xét về quan hệ khách hàng, Upwork đảm bảo sự an toàn và bí mật cho mọi dữ liệu của công việc tuyển dụng về phía 2 bên, bao gồm thông tin cá nhân người dùng và thông tin thanh toán. Xét về doanh thu, Upwork chủ yếu thu phí từ khách hàng, cụ thể đó là từ các hóa đơn khi thanh toán công cho khách.
Các lưu ý khi thực hiện mô hình Canvas cần biết
- Liệt kê tất cả nội dung trong các danh mục, liệt kê càng nhiều càng tốt trong mỗi danh mục.
- Khi đã liệt kê hết nội dung của tờ đầu tiên, tiếp tục sử dụng tờ in thứ 2, thứ 3…
- Tiếp tục lọc, chọn nội dung trong 11 loại, tiếp tục phát triển và hoàn thiện, chỉ khi không thể tiếp tục phát triển thì dừng lại, đừng xé những tờ đầu tiên, hãy giữ chúng.
- Hãy dành tất cả sự tập trung và tâm trí của bạn vào 90 phút hiệu quả mỗi ngày cho mỗi màn trình diễn, sau đó bạn có thể tiếp tục nghiên cứu, suy nghĩ về mô hình và rồi thực hiện lại vào ngày mai. Đôi khi những ý tưởng tuyệt vời đến từ những lúc chúng ta đang nghỉ ngơi.
>>> Tham khảo thêm:
- Six Sigma là gì? 6 Lợi ích khi áp dụng Six Sigma mà bạn nên biết
- Mô hình BSC trong quản lý và vận hành doanh nghiệp
- Pipeline là gì? 5 Giai đoạn quan trọng của quy trình Pipeline
Tạm kết
Như vậy, chúng tôi đã chia sẻ đến các bạn những kiến thức có ích và một số ví dụ về mô hình Canvas. Mô hình kinh doanh Canvas rất được ưa chuộng vì tính dễ sử dụng và cụ thể. Hy vọng bài viết có ích cho các bạn.
Liên hệ ngay CoffeeHR để nhận được DEMO FREE giải pháp tối ưu quản trị cho Doanh nghiệp của bạn.
Hotline: (+84) 97 306 0459
Facebook: CoffeeHR – Cà Phê Nhân sự
