Nếu như năm 2020 – 2021 được coi là đỉnh cao của ngành công nghệ thông tin với việc dịch chuyển được rất nhiều loại hình dịch vụ từ offline sang online và sự chuyển đổi thị trường sang một hình thái mới được diễn ra rất thuận lợi do ảnh hưởng của tình hình dịch bệnh thì năm 2022, tình hình hoàn toàn khác hẳn. Hàng loạt các ông lớn trong ngành CNTT tuyên bố sa thải nhân viên. Tình hình càng trở nên tệ hơn khi những doanh nghiệp từng được ca tụng là có chế độ đãi ngộ trong mơ nhưng Google, Amazon, Facebook…cũng phải cắt giảm từ hàng nghìn đến hàng chục nghìn nhân sự. 

Ảnh hưởng của làn sóng cắt giảm nhân sự tới doanh nghiệp

Làn sóng cắt giảm đó không chỉ diễn ra ở Mỹ mà lan rộng toàn cầu và cũng ảnh hưởng mạnh mẽ tới các nền kinh tế trong vực Đông Nam Á khi nhiều văn phòng đóng cửa, nhiều công ty thu gọn hoạt động sản xuất, phát triển thị trường. Năm 2022 nhiều công ty công nghệ ở Đông Nam Á bắt đầu siết chặt ngân sách bằng cách tạm dừng tuyển dụng và mạnh tay cắt giảm nhân sự. Đặc biệt là tại Singapore, Indonesia hay Malaysia. Các công ty như See Ltd (công ty mẹ của Shopeee), Công ty Grab, sàn giao dịch tiền ảo Crypto.com, kỳ lân công nghệ của Malaysia -nền tảng thương mại bán xe hơi Carsome đều dừng/ giảm tốc độ tuyển dụng và sa thải hàng ngàn nhân sự trong năm 2022.

Và làn sóng sa thải ngày càng mạnh mẽ hơn vào năm 2023, khi ngay đầu năm đã có hàng loạt các công ty thông báo về việc cắt giảm nhân sự với con số vài trăm đến vài ngàn, thậm chí hàng chục ngàn nhân sự. Và nhiều công ty thông báo rõ, đây chỉ là sự khởi đầu, họ cần tái cấu trúc chi phí, và tập trung nguồn lực cho những ưu tiên hàng đầu cho cả năm 2023 và 2024. 

Lý do vì sao, “thiên đường việc làm” – ngành công nghệ thông tin lại phải “đau đớn” cắt thịt của mình như vậy, trong khi đó chỉ hơn một năm trước cơn khát nhân lực ngành công nghệ thông tin đã trở nên nóng bỏng hơn bao giờ hết. Các chuyên gia của Group 101 Quản trị nhân sự nhận định:

Trước hết đó là tình trạng chung trên thị trường khi nền kinh tế thế giới bị tác động mạnh mẽ bởi dịch bệnh, chiến tranh, thiếu hụt năng lượng, lãi suất tăng,.. tất cả đều khiến chi phí tăng vọt, lợi nhuận sụt giảm, thậm chí thu không đủ bù chi. Trong khi đó  triển vọng kinh tế toàn cầu tiếp tục xấu đi.

Thứ hai là sự phát triển quá nóng của ngành công nghệ thông tin trong tình trạng đại dịch lan tràn từ năm 2018 đến 2021. Nhu cầu các sản phẩm trực tuyến tăng vọt theo tình trạng lockdown, làm việc tại nhà. Và khi dịch bệnh được kiểm soát, mọi người dần quay về cuộc sống bình thường với các thói quen trước đại dịch. Lãi suất tăng càng siết dòng tiền mà các hãng công nghệ đang dựa vào để tạo ra đột phá trong tương lai. Theo CNN, nếu 2022 được coi là năm chấm dứt thời kỳ thịnh vượng của các hãng công nghệ, 2023 có thể trở thành năm mà mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.

Xem thêm giải pháp quản trị nhân sự chuyên sâu cho ngành CNTT tại đây 

Thứ 3 là sự lạc quan quá mức và tình hình quản lý trì trệ đã khiến nhiều công ty công nghệ không giữ được các lợi thế cạnh tranh. Ví dụ như sự ra mắt của phần mềm AI GPT đã đẩy Google vào tình thế khó khăn khi AI GPT đang dần trở thành một chatbot search, tổng hợp thông tin thay thế cho việc tìm kiếm đơn giản ở Google. Trong loạt bài xin lỗi, các lãnh đạo công nghệ từ Mark Zuckerberg của Meta đến Marc Benioff của Salesforce giải thích họ đã đánh giá sai về sức giảm nhu cầu với sản phẩm công nghệ sau khi đại dịch được kiểm soát.

Trong bối cảnh suy thoái kinh tế và giảm doanh thu, các công ty công nghệ đang phải đối mặt với nhiều thách thức về tài chính. Và họ cần phải tìm kiếm các giải pháp để giảm chi phí và tăng năng suất, để dành ngân sách cho những lĩnh vực mũi nhọn như phát triển sản phẩm mới, nâng cao công nghệ và mở rộng thị trường. Sa thải nhân viên là một trong những giải pháp để giảm chi phí và cải thiện năng suất của công ty nhanh nhất bởi chi phí nhân sự trong các công ty công nghệ thường chiếm tới 40-60% chi phí tổng thể (nhiều công ty lên tới 70-80% chi phí tổng)

Tất nhiên, trước khi nghĩ đến phương án cắt giảm nhân sự, rất nhiều công ty đã tập trung vào việc giảm chi phí cho các mảng kinh doanh không cần thiết hoặc giảm chi phí cho hoạt động hàng ngày, như giảm chi phí cho văn phòng hoặc giảm phúc lợi. Họ cũng có thể đã xem xét việc tối ưu hóa các quy trình và hệ thống, đặc biệt là trong việc sử dụng các công nghệ hiện đại để giảm chi phí và tăng hiệu suất. Tuy nhiên, khi thị trường không có dấu hiệu khả quan hơn, những khoản lỗ ròng ngày càng tăng dần hay lợi nhuận sụt giảm quá mức thì thứ có thể giúp họ cắt giảm chi phí nhanh nhất là chi phí nhân sự. Và họ luôn cân nhắc rất kỹ lưỡng để duy trì được những nhóm nhân sự hoặc nhân sự chủ chốt để thực hiện các dự án và đảm bảo hoạt động kinh doanh, không làm mất đi những nhân tài chất lượng cao có thể gây ảnh hưởng đến hiệu quả công việc của công ty.

Việt Nam học được gì khi đối mặt với làn sóng cắt giảm nhân sự?

Tại Việt nam, đến thời điểm này dường như làn sóng này đã không ảnh hưởng quá lớn đến thị trường công nghệ Việt nam cả trong năm 2022 và năm 2023. Thực tế thì cũng đã có một số doanh nghiệp công nghệ nước ngoài đang hoạt động ở Việt Nam đã thực hiện việc sa thải hàng loạt nhân viên theo quyết định của công ty mẹ nhằm bảo toàn vốn đầu tư kinh doanh. Tuy nhiên, các chuyên gia và doanh nghiệp công nghệ cho rằng nhân sự ngành này ở Việt Nam vẫn có nhiều cơ hội phát triển khi các công ty công nghệ trong nước và thế giới ngày càng dịch chuyển đầu tư và tuyển nhân sự sang Việt nam, nơi có nguồn nhân lực chất lượng và mức lương chỉ bằng ⅙ so với mức lương ở thung lũng Sillicon.

Bên cạnh đó, vốn đầu tư vào lĩnh vực CNTT cũng tăng nhanh trong năm 2021 và năm 2022. Rất nhiều doanh nghiệp lớn của Việt nam như FPT, CMC, TMA Solution vẫn tăng cường tuyển dụng ở các thị trường trong nước và nước ngoài. Số lượng các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cũng tăng nhanh chóng, và số lượng quỹ đầu tư đổ vào Việt nam năm 2022 đã lên tới gần 200 quỹ. Nhiều công ty lớn, tập đoàn công nghệ lớn cũng cam kết sự phát triển trong tương lai tại Việt nam, ví dụ Sam sung đã khánh thành Trung tâm R&D lớn nhất Đông Nam Á tại Hà Nội với tổng số vốn đầu tư 220 triệu đô la. Tất cả những điều đó đã làm cho nhu cầu nguồn nhân lực công nghệ thông tin tại thị trường lao động của Việt nam ngày càng tăng. Và việc các tập đoàn công nghệ thế giới đang khó khăn phải sa thải nhiều nhân sự thì lại gây nhiều bất lợi về việc tuyển dụng nhân sự hơn do để tối ưu chi phí, các tập đoàn sẽ dịch chuyển việc tuyển dụng nhiều hơn sang các thị trường giá rẻ như Ấn độ và Việt Nam. 

Bài học rút ra cho các doanh nghiệp CNTT và người làm nhân sự

Vậy các doanh nghiệp CNTT và người làm nhân sự nói riêng sẽ học được điều gì qua câu chuyện này:

1. Hãy lưu ý đến dòng chảy của thị trường về nhu cầu nguồn nhân lực, những job làm việc từ xa với mức lương hấp dẫn sẽ là nơi hút các nhân tài người Việt và đó cũng là những nhân tài mà bất kỳ công ty công nghệ cũng mong muốn giữ chân. 

2. Nắm rõ những nhu cầu của các kỹ sư công nghệ về mong muốn được cập nhật, học hỏi, thăng tiến, môi trường làm việc linh hoạt, ổn định, chế độ đãi ngộ thoả đáng. Khi đã hiểu rõ nguồn nhân lực của mình, Doanh nghiệp và đặc biệt bộ phận HR cần cân nhắc thực hiện:

• Cung cấp các chương trình đào tạo và học hỏi về các kỹ năng mới và công nghệ mới để giúp cho các kỹ sư cập nhật về những xu hướng mới trong ngành công nghệ.
• Tạo ra các cơ hội thăng tiến trong nội bộ bao gồm việc thăng tiến trực tiếp, luân chuyển, chuyển đổi sang các vị trí mới, bổ nhiệm làm trưởng các dự án công nghệ.
• Xây dựng những chế độ đãi ngộ linh hoạt và phù hợp trong từng giai đoạn.

3. Tuyển dụng: đây là cơ hội tuyệt vời để tuyển dụng nhân sự tại các thị trường nước ngoài thay vì chỉ tập trung ở Việt nam. Nguồn nhân lực CNTT chất lượng cao tại Malaysia, Philippin, Indonesia, Ấn độ,… và trong đó có cả nguồn nhân lực Việt nam đang ở nước ngoài.

Làn sóng cắt giảm nhân sự ảnh hưởng trực tiếp tới lợi ích của người lao động

Đối với người lao động. Câu chuyện sa thải của các Tập đoàn lớn trên thế giới đã cũng cho thấy những bài học đáng chú ý. Những công việc giản đơn, có quy ước, lặp đi lặp lại sẽ bị thay thế đầu tiên khi có suy thoái (đặc biệt khi Trí tuệ nhân taọ – Như AI GPT hay AI Notion đã có thể code được những dòng lệnh có độ khó trung bình). Những khu vực chi phí đang cao nhưng không tạo ra nhiều giá trị cũng có số phận tương tự. Vậy nên các kỹ sư công nghệ cần đầu tư thời gian và công sức để nâng cao kiến thức của mình về các xu hướng mới đang được ưa chuộng trong ngành CNT . Điều này có thể bao gồm học thêm các khóa học trực tuyến hoặc tận dụng các tài nguyên mở, tham gia các sự kiện công nghệ để gặp gỡ và học hỏi từ các chuyên gia, và thực tập hoặc tham gia vào dự án thực tế có các công nghệ mới  Ngoài ra, các kỹ sư công nghệ cần phải xây dựng mối quan hệ với các nhà tuyển dụng, chuyên gia và cộng đồng công nghệ, bằng cách tham gia các nhóm, diễn đàn và sự kiện trực tuyến. Điều này sẽ giúp họ cập nhật về các cơ hội việc làm và các yêu cầu tuyển dụng từ các doanh nghiệp, và tạo cơ hội cho họ giới thiệu bản thân và giới thiệu kinh nghiệm của mình.

TẠM KẾT

Thế giới sẽ ngày càng biến động mạnh mẽ với sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin. Trong tương lai, những xu hướng công nghệ thông tin nổi bật như Trí tuệ nhân tạo, bản đồ địa lý, an toàn dữ liệu, đồng bộ hoá dữ liệu, .. sẽ đưa ngành CNTT lên một cấp độ mới. Các công ty công nghệ thông tin cần phải cập nhật và học hỏi các công nghệ mới và xu hướng đang phát triển trong các lĩnh vực, nhất là những công nghệ có liên quan  đến việc tối ưu được chi phí và tăng năng suất lao động. Họ cũng nên chủ động tìm kiếm các cơ hội mới và đổi mới sản phẩm, dịch vụ của mình để tạo ra các giá trị mới cho khách hàng, thị trường. Và để làm được điều đó, các công ty cần có các chính sách thu hút và giữ chân thực sự hấp dẫn được các nhân tài, “lợi thế cạnh tranh” quan trọng nhất trong lĩnh vực công nghệ thông tin. 

Cảm ơn chuyên gia Hồng Duyên 

Cảm ơn chia sẻ hữu ích của chị Hồng Duyên – TS.Kinh tế, chuyên gia tư vấn quản trị doanh nghiệp về góc nhìn của chị với chủ đề đang gây nhức nhối – sa thải nhân sự đối với mọi doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp CNTT nói riêng. Bằng việc có nhiều năm công tác tại các tập đoàn lớn: Vingroup, Doji, OCD, VMG,… Chị đã giúp cho độc giả có thể hiểu sâu sắc hơn về thực tế làn sóng cắt giảm nhân sự thế giới ảnh hưởng thế nào tới doanh nghiệp Việt Nam và cách đối phó với nó, cảm ơn chị đã đầu tư thời gian và công sức để viết bài viết chất lượng này. Chúc chị có thêm nhiều sức khỏe và thành công trong tương lai!

LIÊN HỆ

CoffeeHR có hơn 10 năm đồng hành cùng rất nhiều doanh nghiệp, tập đoàn. Liên hệ ngay để tối ưu Quản trị nhân sự cho Doanh nghiệp của bạn.

Tham gia CoffeeHR – Cà phê nhân sự để cùng chia sẻ kiến thức hữu ích về nghề Nhân sự: https://zalo.me/g/thydia358
Hotline: (+84) 97 306 0459
Facebook: CoffeeHR – Cà Phê Nhân sự